Շփման հար­թակ­նե­րը հա­վա­սա­րեց­նե­լու ճա­նա­պար­հը. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

ՀՀ վարչապետի բրյուսել յան այցից հետո ԱԺ պատգամավոր Արմեն Աշոտյանը հանդես է եկել արտաքին քաղաքական համառոտ վերլուծությամբ, ինչպես ինքն է նշում, մի կողմ թողնելով աուդիովիզուալ ու զգացմունքային պատկերացումները, քաղաքական շահը և առաջնորդվելով պետական շահով: Վերլուծության արդյունքն, ըստ Աշոտյանի, հեռու է լավատեսական լինելուց: Փորձենք պարզել` արդյոք դա այդպես է: 

Ռուսաստան: Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների մասով Աշոտյանը նշում է, որ հայ-ռուսական բարեկամությունն ու ռազմավարական հարաբերությունները հեռու են բավարար լինելուց, նոր կառավարությունը դեռ շատ ջանքեր պետք է գործադրի: Այս առումով պետք է նշենք, որ իսկապես էլ նոր կառավարությունը ջանքեր պետք է գործադրի, բայց դրա պատճառը ոչ թե նոր ղեկավարության արտաքին քաղաքական դոկտրինի թերություններն ու բացերն են, այլ ստացած ժառանգությունը: Նիկոլ Փաշինյանը Սերժ Սարգսյանից ժառանգեց մշտապես հեգեմոնի դիրքերից հանդես եկող գործընկեր, որն ուղղակիորեն բանակցությունների ու պայմանավորվածությունների մեջ էր մտնում անձամբ Սերժ Սարգսյանի հետ: Հեղափոխության արդյունքում, ըստ էության, լիովին հօդս ցնդեցին բոլոր այն պայմանավորվածությունները, որոնք ուներ Սերժ Սարգսյանը Պուտինի հետ:

Ի դեպ, ինչպես վերջերս հաճախակի հայտարարում են ադրբեջանական խավիարի և նավթադոլարների նկատմամբ հատուկ սեր ունեցող որոշ ռուսական քաղաքագետ-վերլուծաբաններ, այդ պայմանավորվածությունները վերաբերել են անգամ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորմանն ու տարածքների հանձնմանը: Թե ինչքանով են ճիշտ այս հայտարարությունները, բոլորովին այլ հարց է: 

Խնդիրն այստեղ այն է, որ դեռևս 2015 թվականից սկսած Սերժ Սարգսյանը փորձեց որոշակիորեն շեղվել ռուսական արտաքին քաղաքականության դոկտրինի շրջանակներից` թերևս նաև ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման սկզբունքների շուրջ, ինչի արդյունքում մենք ունեցանք ապրիլյան պատերազմ, ՊՊԾ գունդ և փոխված վարչապետ: Այս իրողությունների հանրագումարը բերում է նրան, որ ներկայումս Ռուսաստանն ինքը դժվարություններ ունի Հայաստանի հետ հարաբերությունների սկզբունքները ճշտելու տեսանկյունից: Եվ չնայած Նիկոլ Փաշինյանը բազմիցս հայտարարել է Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները խորացնելու և արտաքին քաղաքական ֆորս-մաժորները բացառելու մասին, միևնույն է, Ռուսաստանի, կամ ավելի ճիշտ` Պուտինի համար դժվար է ընկալել, որ ՀՀ ղեկավարը օժտված է քաղաքական լայն լեգիտիմությամբ, այս լեգիտիմությունը հիմք է Հայաստանի համար առավել ամուր դիրքորոշում դրսևորելու, ինչպես նաև կուլիսային ու կոմպրոմատային լծակներից ավելի պակաս կախվածություն ունենալու համար: Եվ ուրեմն` հայ-ռուսական հարաբերություններում մեծ աշխատանք կա տանելու, բայց ոչ թե բարեկամությունը խորացնելու, այլ շփման հարթակները հավասարեցնելու առումով: 

ԵՄ : Եվրամիության հետ հարաբերություններում Աշոտյանը նշում է, որ բացի դրական տրամադրություններից ու խոստումներից, այլ ռեալ փոփոխություն չի գրանցվել, նույնն է մնացել նաև Հայաստանին տրամադրվելիք 160 մլն եվրո աջակցության չափը: Աշոտյանը նշում է նաև, որ որևէ սկզբունքային փոփոխություններ չեն լինի ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացում: Սակայն Աշոտյանը ընդունում է, որ Փաշինյանի կողմից առաջ քաշված բռնատիրությունն ընդդեմ տարածաշրջանային ժողովրդավարության թեզը ուժեղ էր և դիպուկ: Այստեղ թերևս համաձայնենք Արմեն Աշոտյանի պնդումների հետ, սակայն մի փոքր վերապահումով: Իսկապես էլ արմատական փոփոխություններ հեղափոխությունից հետո չեն լինի ԵՄ և ընդհանրապես արտաքին հարաբերություններում, ընդ որում` արմատական փոփոխություններ չէին լինելու թե Սերժ Սարգսյանի վարչապետության, թե ցանկացած այլ գործչի վարչապետության դեպքում: Չէր լինի, քանի որ նախ` հեղափոխությունը ներքին գործընթաց էր, որը վերջ դրեց սարգսյանական վարչակարգին և նպատակ չուներ ռեվերսներ իրականացնել արտաքին քաղաքականության մեջ, չէր լինի նաև այն պարզ պատճառով, որ ընդամենը երկու ամիս է անցել Նիկոլ Փաշինյանի վարչապետ ընտրվելուց հետո: Դրական տրամադրությունները միանշանակ լավ փաստ է, ինչ վերաբերում է ԵՄ-Ադրբեջան հարաբերություններին, ապա այս առումով պետք է նշենք, որ հենց Աշոտյանի նշած` ադրբեջանական ագրեսիան` հարձակում տարածաշրջանային ժողովրդավարության վրա, ուժեղ թեզի շրջանակներում հետևողական գործունեությունը կտա իր արդյունքները: Ինչ վերաբերում է ԵՄ-ից եկող ֆինանսական աջակցությանը, ապա այս առումով ընդամենը պետք է նշենք, որ տասնյակ տարիներ Հայաստան են մտել միլիարդավոր դոլարներ, որոնք արդեն սկսում ենք տեսնել, թե ինչպես են ծախսվել, ուստի այստեղ կարևոր է ոչ թե աջակցության ծավալը մեծացնելը, այլ բաշխման թափանցիկությունը, վերջապես փողը երբեք ձրի չի տրվում, ուստի ինչքան քիչ աջակցություն` փողի տեսքով, այնքան քիչ կախվածություն:

ՆԱՏՕ: ՆԱՏՕ-ում բան չի փոխվել, սա ասում է Արմեն Աշոտյանը, սա տեսնում ենք մենք բոլորս: Նորմալ է, որ բան չի փոխվել, թե ինչու՞ է դա Արմեն Աշոտյանը ներկայացնում ձախողման երանգներով` կարծում ենք` բոլորովին էլ պետական շահով չի պայմանավորված:

ԱՄՆ: ԱՄՆ-ի հետ հարաբերություններում նույնպես Աշոտյանը էական տեղաշարժ չի տեսնում` բացի Հազարամյակի մարտահրավերների ծրագրում ընդգրկվելու խոստումից: Նախ այս խոստումն արդեն իսկ դրական է, երկրորդ` ընդամենը 2 ամիս ղեկավարելով երկիրը, փաստորեն Նիկոլ Փաշինյանը ինչոր անպատկերացնելի հաջողություններ պետք է գրանցեր գերտերության հետ շփումներում, այս մոտեցումը չի դիմանում որևէ քննադատության: Բնական է, որ ԱՄՆ-ի հետ հարաբերություններում կտրուկ շրջադարձեր չկան, սակայն այստեղ արդեն տպավորությունն այն է, որ եթե ամեն ինչ նույնն է մնացել, ուրեմն վատ է: Այս տրամաբանությամբ Աշոտյանը ուղղակի նշում է, որ նախկինում էլ վատ է եղել կամ էլ` նախկինում լավ է եղել և հիմա էլ լավ է կամ` նորմալ: 

Արմեն Աշոտյանը, չգիտես ինչու, չի անդրադառնում Իրանի հետ հարաբերություններին: Այս առումով պարզապես տեղեկացնենք, որ հուլիսի 9-ին Նիկոլ Փաշինյանն ընդունել էր Իրանի Էներգետիկայի նախարար Ռեզա Արդաքանիանին, վերջինս Փաշինյանին է փոխանցել Հասան Ռոհանիի ուղերձն ու հրավերը Իրան:

Ինչ վերաբերում է Աշոտյանի վերլուծության հետգրությանը, ապա պետք է նշենք, որ բրյուսել յան այցի ամփոփիչ ասուլիսում Նիկոլ Փաշինյանը ցույց տվեց մաքսիմալ պրագմատիզմ և ռացիոնալիզմ` անուղղակի կերպով նշելով, որ Հայաստանը ռեալ սպասելիքներ ունի ԵՄ իր գործընկերներից, և Հայաստանի նկատմամբ արվող ռևերանսներն ու գեղեցիկ ժպիտներն առանձնապես մեծ դեր չունեն: 

Շարունակությունը՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում