Խաչիկ Չալիկյան. «Այն, ինչ արված է, դրական է. ինձ մտահոգում է չարվածը». «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

«Փաստ»-ի զրուցակիցն է ռեժիսոր, դրամատուրգ Խաչիկ Չալիկյանը:

Որ զարթոնքի շունչը հանկարծ չկորցնենք

Մենք շատ մեծ ու անսպասելի խնդիր լուծեցինք: Անսպասելի էր այն առումով, որ թվում էր, թե այն համակարգն արդեն երկրի վերջը տվել էր: Բայց պարբերաբար հայտնվելով` մեր գենետիկ կոդի մեջ առկա հզոր արժեքները չեն թողել, որ այս ժողովուրդը վերանա: Երիտասարդության միջոցով զարթոնք եղավ, որն անսպասելի էր, որովհետև թվում էր նաև, որ ուսանողություն էլ չունեինք: Մի խոսքով` շատ մեծ բան կատարվեց: Եվ, բնականաբար, սպասելիքներն այսօր շատ մեծ են, բայց մեծ են նաև վտանգները, որովհետև կան հակադրվող կարծրացած համակարգեր: Ընդ որում` ոչ միայն ներսում, այլև դրսում: Այսինքն` համաշխարհային քաղաքակրթական բախման կիզակետում կատալիզատորի դեր է խաղում մեր երկիրը: Հիմա այդ առումով ինձ համար ամենաէականն այն է, որ մենք կարողանանք այդ ոգին պահպանել, որ զարթոնքի շունչը հանկարծ չկորցնենք, ինչն աղետալի կլինի բոլորիս համար: Այդ առումով միակ մտահոգող խնդիրը հոգևոր գործունեության դաշտն է, որն ինձ չի բավարարում: Սկսած արվեստից, հեռուստատեսությունից, թատրոնից` մինչև եկեղեցի: Այսինքն` կատարվածի ընկալումը` հոգևոր դաշտում: Նոր իշխանությունը կոռուպցիայի դեմ պայքարի և այլ հարցերի շուրջ ծրագրային գործունեություն է վարում: Բայց մշակութային-հոգևոր ընկալման մեջ ես մի քիչ կասկածներ ունեմ, ինչն ինձ համար շատ ավելի էական է, որովհետև ամեն ինչ նախ հոգևոր դաշտում է կայանում: Եթե այդ պատկերը չլինի հոգևոր դաշտում, ի վերջո, նյութական ջանքերը արդյունք չեն տա: Այն երկիրը, որը նոր իշխանություններն ու բոլորս ենք երազում կայացնել, պետք է կայանա հոգևոր դաշտում: Դա միակ երաշխիքը կլինի, որ հաղթանակն ապահովվի: Սա շատ կարևոր է: 

Եթե ասեմ մշակույթի նախարարություն, խնդիրը փոքրացրած կլինեմ: Հոգևոր դաշտը վերաբերում է բոլոր ոլորտներին: Քանի որ երևույթները կարծես տիեզերական պատվերի բնույթ են կրում, ես պատահական չեմ ընկալում նաև եկեղեցու դեմ կառուցվածքային ընդվզումը: Այդ առումով պետք է օգտվել առիթից. եկեղեցին, ի վերջո, պետք է գիտակցի խնդրի պատասխանատվությունը և հոգևոր դաշտի համապարփակ հեղաշրջման առանցքն ու պատվիրատուն դառնա: Այդ դեպքում ինչպես եկեղեցու, այնպես էլ բոլոր խնդիրների լուծումն իրականություն կդառնա: Ես հստակ տեսնում եմ գործունեության հսկայական և ոգեշնչող դաշտը, որը նշաձող պետք է լինի բոլոր ոլորտների խնդիրները համապատասխանեցնելու այն երկրի հոգևոր տեսիլին, որի նյութական դաշտն ուզում ենք վաղը կայացնել: Հասարակ բան` եթե մենք ունենք այսօրվա որակի հեռուստատեսություն, չեմ հավատում, որ երկիրը կկայանա: 

Ընդամենը համախոհների թիմ

Շատ ու շատ կասկածներ կան` սկսած կադրային նշանակումներից, վերջացրած այլ հարցերից: Բայց կարծում եմ` առայժմ կոպիտ սխալներ չեն արվել: Այսինքն` այն, ինչ արված է` դրական է, ինձ մտահոգում է չարվածը: Չարվածի մեջ հիմնականում հոգևոր ոլորտն է: Բայց մի բան պետք է հաշվի առնել. այո, կան կադրային դժգոհություններ, բայց, այդուհանդերձ, ամեն ինչ ճիշտ է գնում, որովհետև այսօր ընդամենը համախոհների թիմ պետք է ձևավորվեր, իսկ մեծ ու գլոբալ խնդիրներ դեռ չէր կարելի դնել, որովհետև կվտանգվեր նոր ընտրությունների նախապատրաստվելու խնդիրը: Եթե, օրինակ, նույն նախարարների դեպքում յուրաքանչյուրը որակական առումով իրենից արժեք ներկայացներ, ամեն մեկն, այսպես ասած, իր կողմը կքաշեր: Իսկ այս կառավարությունը ժամանակավոր կառավարության տիպիկ օրինակ է: Իսկ եթե ընտրություններից հետո Նիկոլ Փաշինյանն իր թիմով մեծամասնություն դառնա, այդ դեպքում չեմ կասկածում, որ կսկսվի կադրային նոր քաղաքականություն, կսկսվի երկրի կայացման իրական ընթացքը: Վերոնշյալ կարծրացած համակարգն օրեցօր ակտիվանում է: Նույն ինտերնետային դաշտում ծայրահեղ գնահատականներ կան այն դեպքում, երբ մեր ամբողջ ուժը համաժողովրդական միասնությունն էր: Այդ ամենը խարխլելու փորձեր են արվում: Եթե ես հինգ տոկոս հավատայի Նիկոլին, մնացած 95 տոկոսը կլցնեի իմ լավատեսությամբ, իսկ այսօր 100 տոկոս վստահ եմ: Միայն այդ դեպքում երկիր կկայացնենք: Փորձում են իրենց սև ակնոցներով տգետ բաներ տեսնել: Դավաճանությունն ու տգիտությունը նույն դաշտում են: Ես կուզեի, որ ամեն մեկն իր պատասխանատվությամբ լրացներ այն բացը, որն ինքն է տեսնում, որովհետև սա Նիկոլի հեղափոխությունը չէ, սա բոլորինս է, և բոլորս ենք պատասխանատու հաղթանակի համար:

Վաղվա երկիր, թատրոն, երաժշտություն…

Մշակույթի նախարարությունը հիմնականում զբաղված է մեռած օրգանիզմները սնելով: Դա լինի հեռուստատեսություն, թատրոն, կինո և այլն: Այդ «դինոզավրերին» առողջացնելու խնդիրը բացառվում է: Կարծում եմ` միակ խնդիրն ու դրա լուծումը մեր վաղվա երկրին համարժեք ստեղծագործական միավորումների մի կենտրոն ձևավորելն է: Այսինքն` հիվանդ համակարգում վաղվա երկրի տեսիլը կրող մշակույթի կայացումը, որն այդ հիվանդ օրգանիզմի համար ամենամեծ թշնամին կլիներ և առողջացնելու ամենամեծ երաշխիքը: Այսինքն` ձևավորել վաղվա երկրի մշակույթի կենտրոն, որտեղ կլիներ վաղվա թատրոն, վաղվա երաժշտություն, վաղվա կերպարվեստ, հեռուստատեսություն: Այն երկիրը, որում ուզում ենք վաղն ապրել, այդ երկրի մշակութային տեսակը պետք է այսօր կայացվի: Ես լոկալ կայացման խնդիր եմ տեսնում, որն իր չափանիշներով կարող է խառնել բոլոր մնացած կեղծ հաշվարկները:

Շարունակությունը՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում