«Կարողացա մեկտեղել ուժերս, ստեղծել ու ներկայացնել այս աշխատանքները». Րաֆֆի Մուսախանյանի անհատական ցուցահանդեսը՝ ՀայԱրտ մշակութային կենտրոնում

Մինչև սեպտեմբերի 13-ը Երևանի ՀայԱրտ մշակութային կենտրոնում կշարունակվի  ամերիկահայ գեղանկարիչ և քանդակագործ Րաֆֆի Մուսախանյանի անհատական՝ «Անորոշություն» խորագիրը կրող ցուցահանդեսը, որի բացման օրը համընկել էր Գիտելիքի օրվա հետո: Մի քանի տասնամյակ առաջ Լոս Անջելեսում բնակություն հաստատած արվեստագետը հանրությանը հայտնի է դարձել իր բազմաթիվ ցուցահանդեսներով, որոնք կազմակերպվել են ԱՄՆ տարբեր քաղաքներում։ Մուսախանյանը ճանաչում է ձեռք բերել նաև իբրև դեկորատոր նկարիչ՝ իր մասնակցությունը բերելով հոլիվուդյան կինոարտադրության հայտնի ֆիլմերում: Ցուցահանդեսի բացման օրը մշակութային կենտրոնը բազմամարդ էր, ու բազմաթիվ էին շնորհավորանքները ներկայացված աշխատանքների և հայրենիքում նման ցուցահանդես կազմակերպելու առիթով:

Փոքրիկ զրույց ունեցա գեղանկարչի հետ: Հետաքրքրվում եմ՝ չնայած բազմաթիվ ցուցահանդեսներին, որ ունեցել է ԱՄՆ-ում, Հայաստանում ներկայանալն ավելի պարտավորեցնո՞ղ է: Դրական պատասխանը միանշանակ է: «Բավարարված լինելով նրանից, ինչ ունես, կարծես նոր բաներ ես փնտրում: Եվ պետք է լիներ այն, ինչի արդյունքը հիմա տեսնում եք: Հակառակ դեպքում՝ ի՞նչ գործ ունեի այստեղ: Շատ բաներ ինքնահոսի եմ թողնում, չեմ փորձում արհեստական դասավորել, զգացմունքային աշխատանքների դեպքում ինչ-որ բան պետք է քեզ ձգի, որ կարողանաս մատուցել իրավիճակը»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Մուսախանյանը:

Հեղինակի խոսքով, ներկայացված են վերջին վեց տարվա աշխատանքները, պատահաբար չէ ընտրվել նաև «Անորոշություն» խորագիրը: «Հեղափոխություն, համաճարակ, պատերազմ տեսանք այս ընթացքում: Ժողովուրդը, ղեկավարությունը և մնացյալ ամենն անորոշության մեջ են: Ոչ ոք չէր սպասում, թե ինչի ենք դիմադրելու, ինչ արդյունք ենք ստանալու այդ ամենից: Այսօր էլ նույնիսկ այդ վիճակը կա: Բայց ուրախ եմ, որ իմ շրջապատում կան բազմաթիվ մարդիկ, որոնք պատրաստ են, որպես անհատներ, առանց քաղաքական և այլ այլևայլությունների ծառայել երկրին ու ազգին: Գուցե նաև դրա արդյունքում կարողացա մեկտեղել ուժերս և ստեղծել ու ներկայացնել այս աշխատանքներս: Ամեն մարդ պետք է իր աշխատանքը կատարի: Դրականը զգալով, ժամանակի էներգիան զգալով՝ պետք է հաճույքով քո աշխատանքը կատարես՝ առանց ինչ-որ բան արհեստականորեն ներկայացնելու, առանց ինչ-որ մեկին խաբելու: Իմ աշխատանքներում այդ ամենը ներկայացրել եմ՝ ինչ է կատարվել և ինչ սպասելիքներ ունեմ: Ստեղծագործությունների անվանումներն անգամ հուշում են այդ մասին»,-եզրափակեց Րաֆֆի Մուսախանյանը:

Արվեստի քննադատ, ցուցահանդեսի համադրող, Ժամանակակից արվեստի ինստիտուտի տնօրեն Նազարեթ Կարոյանի և Րաֆֆի Մուսախանյանի ծանոթությունը տեղի է ունեցել նախորդ տարի: «Դիմել էին ՀայԱրտ մշակութային կենտրոն ցուցահանդես կազմակերպելու համար: Տնօրենն ինձ ասաց՝ եթե ստանձնեմ ցուցահանդեսի կուրատորությունը, ապա ինքը դրական պատասխան կտա: Սա մեր ամենանշանավոր հարթակների մեկն է, և այստեղ որևէ պատահական բան չի կարող լինել: Դաշտի փորձագետ եմ և իմ «այո»-ն հավաստում է, որ արժեքավոր աշխատանքներ են»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Կարոյանը:

 

 Հեղինակի և նրա աշխատանքների հետ ծանոթությունից հետո սկսվել են ցուցահանդեսի նախապատրաստական աշխատանքները: Խոսելով Մուսախանյանի աշխատանքների յուրահատկության մասին՝ Կարոյանն ընդգծում է, որ «զուտ կենսագրական իմաստով 60+ տարիքով մարդը նոր ծաղկման փուլ է մտնում»: «Այն, ինչ անում է վերջին 3-4 տարում, իր ստեղծագործության համար նոր ձևեր են, նոր հայեցակարգեր, նոր զգացականություն, խառնվածքի իմաստով Րաֆֆին շարունակում է իր անցյալը: Իր խառնվածքը չի փոխվել, բայց ֆորմալ, թեմատիկ, որոնումների ուղղորդվածության, թիրախավորվածության իմաստներով ամբողջովին նոր իրադրություն է իր ստեղծագործության մեջ: Հենց դա ինձ գրավեց, և փորձեցի կառուցել, ցույց տալ, թե ինչ և ինչպես է անում արվեստագետը և, դա անելով, ինչ է ասում»,-նշում է մեր զրուցակիցը:

Նկատում եմ՝ շատ են գույները: Ցուցահանդեսի համադրողն ընդգծում է՝ նախկինում էլ Մուսախանյանի գույները բուռն են եղել: «Տարբերությունները կառուցվածի և նյութի մեջ խորանալու տեսակետից են: Եթե նախկինում ինքն արվեստի, արվեստի ֆորմաների ու պատմության մեջ էր, ապա հիմա գնում է բնության կառուցվածքները արվեստի ձևեր դարձնելուն. այն կառուցվածքները, որոնք մեր աչքին տեսանելի չեն կամ տեսանելի են դրանց հետևանքները, երբ դրանք շարժման մեջ են: Ասենք՝ ծովն ալեկոծվում է, հրաբուխը ժայթքում է: Ինքն այդ բնության շարժման պահերն է որսում և նյութի մի վիճակից մյուսին անցումը փորձում է բերել կերպարվեստի ձևերի: Շատ հետաքրքիր ձևով Րաֆֆին ցույց է տալիս, թե ինչպես կարելի է ամբողջովին վերացական լեզվով խոսել բնության կառուցվածքների մասին»,-եզրափակում է Նազարեթ Կարոյանը:

Լուսինե Առաքելյան